Çinko fosfat, demir fosfata göre daha yüksek korozyon direnci istenen şartlarda tercih edilir. Boya altı olarak kullanıldığı gibi soğuk çekme ve koruyucu yağ ile birlikte kullanılabilir. Çinko fosfatlama boya altında kullanılacak ise 2-6 g/m2’lik kaplama yapması istenir. Daha yüksek miktarda kaplama yapmaya gerek yoktur. Soğuk şekillendirme yapılacak parçalarda daha yüksek miktarda bir kaplama olmalıdır. Yaklaşık 5-15 g/m2’lik fosfat kaplama yeterli olacaktır. Metal parça koruyucu çinko fosfat ile kaplanması isteniyorsa kaplama kalınlığı 15-35 g/m2’ye kadar çıkar. Yüksek miktardaki bu kaplama sonrası parçalar koruyucu yağ banyosuna girer ve uzun süreli korozyon direnci sağlanmış olur.
Çinko Fosfat Kaplama Ürünleri
PHORYL Z 26 (Daldırma Çinko Fosfat)
Kullanımı çok kolay tek komponentli bir üründür. Daldırma çinko fosfat banyolarında hızlandırıcı gerekmez. Metal üzerine yaptığı çinko fosfat kaplama kalınlığı 2-4 gr/m2’dir. Boya öncesi kullanıldığında yüksek korozyon direnci ve iyi boya tutunma sağlar. İnce kristalli fosfat kaplama gerçekleştirdiği için aktivasyon banyosuna gerek kalmadan metal üzerinde homojen bir yüzey oluşturur. Fosforik asit içerikli olduğu için çinko fosfat banyosu paslanmaz veya polipropilenden olması gerekir. 60-70°C’lik sıcaklık çinko fosfat kaplamanın olması için yeterlidir. Banyo konsantrasyonuna ve sıcaklığa bağlı olarak fosfatlama için işlem süresi 5-10 dakika arasında olacaktır. Zamanla banyo dibinde fosfat çamuru meydana gelir. Belli aralıklarla bu fosfat çamuru dekante edilerek temizlenmelidir. Demir, çelik ve döküm malzemeler için uygundur. Elektrostatik toz boya ve yaş boya için yüksek korozyon direnci sağlayacaktır.
PHORYL Z 36 (Daldırma Çinko Fosfat)
Phoryl Z 36 tek komponentli sıvı bir kimyasaldır. Daldırma çinko fosfatlama hatlarında hızlandırıcı gerekmez. Demir, çelik ve galvaniz üzerine yaptığı çinko fosfat kaplama kalınlığı 3-4 gr/m2’dir. Boya öncesi kullanılır. Boya sonrası yüksek korozyon direnci ve iyi boya tutunma kabiliyeti sağlar. İnce kristalli fosfat kaplama gerçekleştirmesine rağmen, aktivasyon banyosu fosfat kaplamanın daha homojen bir yüzey oluşturmasını sağlar. Fosforik asit içerikli olduğu için çinko fosfat banyosu paslanmaz veya polipropilen den olmalıdır. 60-75°C’lik sıcaklık çinko fosfat kaplamanın olması için yeterlidir. Banyo konsantrasyonuna ve sıcaklığa bağlı olarak fosfatlama için işlem süresi 5-10 dakika arasındadır. Phoryl Z 36 az çamur yapmasına rağmen zamanla banyo dibinde fosfat çamuru meydana gelir. Belli aralıklarla bu fosfat çamuru dekante edilerek temizlenmelidir. Demir, çelik,döküm ve galvaniz kaplı malzemeler için uygundur. Elektrostatik toz boya ve yaş boya için yüksek korozyon direnci sağlayacaktır.
PHORYL Z 100 (Daldırma Çinko Fosfat)
Daldırma çinko fosfatlama banyolarında hızlandırıcı ile birlikte kullanılan sıvı bir kimyasaldır. Metal üzerine yaptığı çinko fosfat kaplama kalınlığı 2-4 gr/m2’dir. Boya öncesi kullanılır.Metal parçalar üzerinde yüksek korozyon direnci ve iyi boya tutunma kabiliyeti sağlar. İnce kristalli bir fosfat kaplama gerçekleştirdiği için aktivasyon banyosu kullanılmasına gerek kalmadan metal üzerinde homojen bir yüzey oluşturur. Asidik olduğu için çinko fosfat banyosu paslanmaz veya polipropilen den olmalıdır. Banyoda zamanla oluşan demir miktarını düşürmek için hızlandırıcı kullanılır. Phoryl Z 100’ün en önemli özelliği az çamur yapmasıdır. 65-75°C’lik sıcaklık çinko fosfatlamanın olması için yeterlidir. Toplam asit ve sıcaklığa bağlı olarak fosfatlama için işlem süresi 5-10 dakika arasında olacaktır. Zamanla banyo dibinde fosfat çamuru meydana gelir. Belli aralıklarla bu fosfat çamuru dekante edilerek temizlenmelidir. Demir ve çelik malzemeler için uygundur. Toz boya ve yaş boya için yüksek korozyon direnci sağlar.
PHORYL Z 14 (Daldırma Çinko Fosfat)
Kullanımı çok kolay hızlandırıcı ile birlikte kullanılan bir üründür. Daldırma çinko fosfatlama banyolarında özellikle demir, çelik ve galvaniz kaplı yüzeylerde kullanılmaktadır. Metal üzerine yaptığı çinko fosfat kaplama kalınlığı 3-4 gr/m2’dir. Boya üzerinde yüksek korozyon direnci oluşturur. İnce kristalli fosfat kaplama gerçekleştirmesine rağmen, aktivasyon banyosu fosfat kaplamanın daha homojen bir yüzey oluşturmasını sağlar. Fosforik asit içerikli olduğu için çinko fosfat banyosu paslanmaz veya polipropilen’den olmalıdır. Fosfat kaplamanın olması için 60-70°C’lik sıcaklık yeterlidir. Toplam asit ve sıcaklığa bağlı olarak fosfat kaplama için işlem süresi 5-8 dakika arasında olacaktır. Belli aralıklarla bu fosfat çamuru dekante edilerek temizlenmelidir. Demir, çelik ve galvaniz malzemeler için uygundur. Elektrostatik toz boya ve yaş boya için yüksek korozyon direnci sağlayacaktır.
PHORYL Z S 20 (Sprey Çinko Fosfat)
Püskürtme çinko fosfatlama banyolarında kullanılan sıvı bir kimyasaldır. Metal üzerine yaptığı çinko fosfat kaplama kalınlığı 2-3 gr/m2’dir. Metal parçalar üzerinde yüksek korozyon direnci ve iyi boya tutunma kabiliyeti sağlar. Çinko fosfat kristallerinin ince ve homojen olması için fosfatlama öncesinde aktivasyon kullanılmalıdır. Çinko fosfat banyosu paslanmaz veya polipropilen’den olmalıdır. Banyoda zamanla oluşan demir miktarını düşürmek için hızlandırıcı kullanılır. Phoryl Z S 20 için püskürtme basıncı 1,0-1,6 bar arasında ve banyo sıcaklığı 50-60°C’dir. Çinko fosfatlama için işlem süresi 2-3 dakika arasında olacaktır. Zamanla banyo dibindeki fosfat çamuru dekante edilerek temizlenmelidir. Demir ve çelik malzemeler için uygundur.
PHORYL ZT 25 (Trikatyon Daldırma Çinko Fosfat)
Trikatyon daldırma çinko fosfat banyolarında kullanılan çok komponentli bir üründür. Serbest asit düzenleyici ve hızlandırıcı ile birlikte kullanılır. Çinko fosfat banyosunun kuruluşu ve eklemeleri farklı kimyasallar ile yapılır. Fosfat kaplama banyosunun öncesinde mutlaka aktivasyon banyosu gerekir. Metal parçalar üzerine yaptığı çinko fosfat kaplama kalınlığı 1,5-3 gr/m2’dir. Boya öncesi kullanılır ve yüksek korozyon direnci sağlar. Genelde kataforez boya öncesi kullanılır ve iyi bir boya tutunma kabiliyeti sağlar. Fosforik asit içerikli olduğu için çinko fosfat banyosu paslanmaz veya polipropilen’den olmalıdır. 45-55°C’lik gibi düşük sıcaklık çinko fosfat kaplamanın olması için yeterlidir. Banyo konsantrasyonuna ve sıcaklığa bağlı olarak fosfatlama için işlem süresi 3-8 dakika arasındadır. Demir, çelik, döküm ve galvaniz kaplı malzemeler için uygundur.
PHORYL ZT 27 (Trikatyon Sprey Çinko Fosfat)
Püskürtme trikatyon çinko fosfatlama banyolarında kullanılan çok komponentli bir üründür. Kataforez boya öncesi kullanılır ve korozyon direncinin artması sağlanır. Demir, çelik, döküm ve galvaniz kaplı malzemeler için uygundur. Çinko fosfat banyosunun kuruluşunda serbest asit düzenleyici ve hızlandırıcı ile birlikte kullanılmaktadır. Çinko fosfat banyosunun kuruluşu ve eklemeleri farklı kimyasallar ile yapılır. Fosfat kaplama banyosunun öncesinde aktivasyon kullanılması fosfat kristallerinin ince ve homojen olmasını sağlayacaktır. Çinko fosfat kaplama kalınlığı 1,5-3 gr/m2’dir. Asit içerikli olduğu için çinko fosfat banyosu paslanmaz veya PP den olmalıdır. 45-55°C sıcaklık çinko fosfat kaplamanın oluşması için yeterlidir. Banyo konsantrasyonuna ve sıcaklığa bağlı olarak fosfatlama için işlem süresi 2-3 dakika arasındadır. Çinko fosfat banyosu püskürtme basıncı 1,0-1,6 bar aralığında olmalıdır.
PHORYL Z 29 (Kalın Çinko Fosfat)
Koruyucu yağ öncesi kalın çinko fosfat kaplama için kullanılan çift komponentli bir kimyasaldır. Çinko fosfat banyosunun kuruluşu ile eklemesi farklı kimyasallardan oluşur. Kalın kristalli bir fosfat tabakası istendiği için aktivasyon kullanımına gerek yoktur. Çinko fosfat kaplama kalınlığı 20-35 gr/m2’dir. Bu nedenle yüksek konsantrasyon ve yüksek sıcaklıkta kaplama yapılmaktadır. Çinko fosfat banyosunun sıcaklığı 90-95°C ve toplam asit ortalama 80’dir. Banyo konsantrasyonuna ve sıcaklığa bağlı olarak fosfatlama için işlem süresi 5-15 dakika olmalıdır. Fosfatlama işlemi bittikten sonra koruyucu yağ banyosuna alınan parçalar uzun süre pasa karşı dirençli hale gelir. Demir, çelik ve özellikle döküm malzemeler için uygundur.
PHORYL Z 84 (Tel Çekme Çinko Fosfat)
Soğuk tel çekme işlemlerinden önce kullanılan çinko fosfat kaplama kimyasalıdır. Daldırma ve sürekli çinko fosfat hatlarında kullanılmaktadır. Özellikle düşük karbonlu tellerin çekiminde çekim hızının arttırılması ve haddelerin daha uzun süre kullanılması için gereklidir. Çinko fosfat banyosundaki demir miktarının düşürülmesi için hızlandırıcı ile birlikte kullanılmaktadır. Çinko fosfatlama öncesi aktivasyon kullanılmalıdır ve fosfatlama sonrası nötralizasyon kullanılırsa korozyon direnci ve sabun yapışma kabiliyeti artacaktır. Özellikle tek çekim yapılacak teller için son banyoda yarı reaktif sabun kullanılması tavsiye edilir. Phoryl Z 84 prosesinde sıcaklık 60-70°C ve kaplama kalınlığı 7-9 gr/m2’dir. Toplam asit ve sıcaklığa bağlı olarak fosfat kaplama için işlem süresi 5-8 dakika arasında olacaktır.
PHORYL Z 86 (Tel Çekme Çinko Fosfat)
Soğuk tel çekme işlemlerinden önce kullanılan çinko fosfat kaplama kimyasalıdır. Daldırma çinko fosfat hatlarında çok çekimli teller için uygundur. Özellikle düşük karbonlu tellerin çekiminde çekim hızının arttırılmasına yardımcı olur. Hadde ile tel arasında bir tabaka oluşturarak haddelerin daha uzun süre kullanılmasını sağlar. Hızlandırıcı kullanılmadığı için çinko fosfat banyosundaki demir miktarı zamanla artar. Banyodaki demir miktarı belli bir seviyeye ulaştığında dökülüp yeniden kurulmalıdır. Çinko fosfatlama öncesi aktivasyon kullanılması şarttır. Çinko fosfat kaplama sonrası nötralizasyon kullanılırsa korozyon direnci ve sabun yapışma kabiliyeti artar. Özellikle tek çekim teller için son banyoda yarı reaktif sabun kullanılması uygundur. Phoryl Z 86 prosesinde sıcaklık 60-70°C ve kaplama kalınlığı 12-14 gr/m2’dir. Çinko fosfat konsantrasyonuna ve sıcaklığa bağlı olarak fosfat kaplama için işlem süresi 5-8 dakika arasında olacaktır.
PHORYL Z 87 (Tel Çekme Çinko Fosfat)
Phoryl Z 87 prosesi daldırma ve sürekli çinko fosfat hatlarında kullanılmaktadır. Özellikle yüksek karbonlu tellerin çekiminde çekim hızının arttırılması ve haddelerin daha uzun süre kullanılmasını sağlar. İşlem banyosundaki demir miktarının düşürülmesi için hızlandırıcı ile birlikte kullanılmaktadır. Çinko fosfat kristallerin ince ve homojen kaplanması için aktivasyon kullanılmalıdır. Çinko fosfatlama sonrası nötralizasyon kullanılırsa korozyon direnci ve sabun yapışma kabiliyeti artacaktır. Özellikle tek çekim teller için son banyoda yarı reaktif sabun kullanmayı tavsiye etmekteyiz. Phoryl Z 87 prosesinde sıcaklık 70-80°C ve kaplama kalınlığı 6-8 gr/m2’dir. Toplam asit ve sıcaklığa bağlı olarak fosfat kaplama için işlem süresi 5-8 dakika arasında olacaktır.
PHORYL Z 83 (Boru Çekme Çinko Fosfat)
Soğuk boru çekme işlemlerinden önce kullanılan çinko fosfat kaplama kimyasalıdır. Phoryl Z 83 prosesi daldırma boru çekme çinko fosfat hatlarında kullanılmaktadır. Banyo kuruluş kimyasalı ve ekleme farklı kimyasallar ile yapılmaktadır. Çinko fosfat kristallerin ince ve homojen kaplanması için aktivasyon gerekir. Çinko fosfatlama sonrası reaktif sabun kullanılmalıdır. Phoryl Z 83 prosesinde sıcaklık 70-80°C ve kaplama kalınlığı 3-5 gr/m2’dir.
Çinko Fosfat Kaplamalar İle İlgili Örnek Sorular ve Cevaplar
Çinko fosfat ve koruyucu yağ uygulamasından sonra tozlanma neden olur?
İşletmemizde koruyucu çinko fosfat kullanıyoruz. Fosfatlama sonrası yağ kullanıyoruz ve bu parçalar makine ekipmanı olarak kullanılıyor. Çinko fosfat banyosunu kurduktan belli bir sonra üzerinde çamurlanma ve tozlanma meydana geliyor. Parçaların görünümü oldukça kötü gözüküyor. Ürünü mü değiştirmem gerekiyor?
– Çinko fosfat kaplama prosesi çamurlu bir prosestir. Dışarıdan hiçbir etki olmasa bile kendi halinde çamur yapar. Özellikle de koruyucu yağ öncesi kaplama kalınlığı yüksek olduğu için çamur miktarı daha fazla olacaktır. Üretmiş olduğunuz ürünlere minimum çamur yapışmasını engellemek için banyonuzun dibi konik olmalıdır. Oluşacak çamur o bölümde kalır ve parçalarınız çamurlu bölümde kaplanmamış olur. Buna ek olarak konik olan bölümün üzerinde ızgara olursa daha iyi olacaktır. Diğer bir yöntem de bunlara ek olarak banyonun yüksekliğinin uzun olması gerekir. Yüksek olan banyolarda parçalar üstte çinko fosfat kaplama olacağı için tozlanma olmayacaktır.
Çinko fosfat sonrası paslanma neden olur?
Otomotiv yan sanayi olarak üretim yapan bir firmayız. Korozyon direnci yüksek olması için toz boya öncesi çinko fosfat kullanıyoruz. Alkali yağ alma, %20 lik asit ardından çinko fosfat ve pasivasyon kullanıyoruz. Kurutma aşamasından sonra parçaları boyaya alıyoruz. Çinko fosfat banyosunu kurduktan sonraki 1-2 hafta içerisinde problemimiz olmuyor, daha sonrasında kurutmadan çıkan parçalarda paslanma problemi yaşıyoruz. Alkali yağ alma ve çinko fosfat banyosunun toplam asit, sıcaklık, süre gibi değerlerinde standartları yakalıyoruz. Bununla birlikte yağ alma banyosu sıcaklık ve sürelerinde de sorun yok. Paslanma süreci başladıktan sonra fosfatlama banyosunu yeniden kurduğumuzda tekrar başa dönüyoruz. Bir iki hafta sorunsuz çalıştıktan sonra paslanma süreci başlıyor. Paslanma problemini nasıl çözebilirim?
– Çinko fosfat kaplanan parçalarda kurutma ile ilgili problem olsa ilk iki hafta içerisinde aynı paslanmayı yaşarsınız. Yani kurutma süreniz uygun. Bununla birlikte her çinko fosfat banyosunun kendine özgü değerleri var. Toplam asit, serbest asit, sıcaklık ve süre. Uygun şartlar olduğunu anlıyorum. Ölçmediğiniz tek değer serbest asit. Bununla birlikte kullandığınız çinko fosfat kimyasalının toplam serbest oranında zamanla oynama oluyor. Yani toplam serbest oranı ( 1/3, 1-10 vb.) bozuluyor. Bunun nedeni de öncesinde kullanmış olduğunuz asit banyosu. Asit banyosundan geçen parçaları durulama banyosuna alıyorsunuz. Durulama banyosunun pH ı zamanla düşmeye başlıyor. Aynı zamanda durulama banyosundan her geçen parça taşınmaya neden oluyor. Toplam asit , serbest asit oranı bozulmaya başlayınca parçalarınızda paslanma başlıyor. Aktivasyon kullansaydınız paslanma süreci daha uzun zamanda meydana gelecekti. Çünkü aktivasyon banyosu da ikinci durulama gibi görev yapacaktı. Sonuç olarak asit sonrasındaki durulamanızın pH ını kontrol etmek zorundasınız.Bununla birlikte sıklıkla durulamayı değiştirmeli veya taşırmalı bir durulama yapmalısınız.
Çinko fosfat ve koruyucu yağ uygulamasıyla istenilen tuz testi saatlerine ulaşamıyorum. Neden?
Otomotiv yedek parçaları üreten bir firmayız. Ana firma benden parçaları çinko fosfat kapladıktan sonra koruyucu yağ kullanmamı istiyor. Birkaç deneme yaptık yağlı halde tuz testine soktuk. Beklediğimiz sonuçlar çıkmadı ve kısa sürede pas yaptı. Bu nedenle kullandığımız yağı değiştirdik sonuç yine olumsuz. Parçalarımızda işlem yapmadan önce bir miktar pas olabiliyor. Pası sökebileceğimi düşünüyorum ama tuz testini nasıl geçebilirim?
– Paslı bir parçayı çinko fosfat kaplamanız mümkün değil. Asidik yağ alma veya asit banyosundan parçaları geçirmeniz gerekiyor. İlk yapmanız gereken parçalarda yağ ve pas olmadığına dikkat etmek. Temiz bir parçada istediğiniz sonuçları yakalayabilirsiniz. Bununla birlikte yağlanan parçalarda yüksek tuz testi istiyorsanız kullandığınız çinko fosfat kaplamanın ince olmaması gerekir. Boya altında 2-5 gr/m2 lik kaplama kalınlığı yeter ama koruyucu yağ kullanacaksanız kesinlikle kalın bir kaplama olmalı. Kaplama miktarı da 15-30 gr/m2 arasında olmalı. Kaplama kalınlığı arttıkça parçalar daha fazla yağ çekecek ve daha uzun süreli testler ortaya çıkacaktır. Büyük bir ihtimalle siz boya altında kullanılan düşük kaplama kalınlığı olan bir çinko fosfat kullandınız. Çinko fosfat kristallerinin arasına giren yağ miktarı da az olduğu için düşük tuz testi çıkmıştır.
Fosfatlanmış tellerin soğuk çekiminde zorlanmanın sebebi nedir?
Vida üretimi yapan firmalar için tel çekme işlemi yapıyoruz. Temizlik işlemi için %40 lık hidroklorik asit kullanıyorum. İkinci banyo durulama. Daha sonra çinko fosfat ve en son kirece giren filmaşinler daha sonra çekime giriyor. Bununla birlikte tel çekme esnasında kuru çekim sabunu kullanıyorum. İkinci çekimden sonra çekim zorlanıyor ve üzerindeki fosfat miktarının azaldığını düşünüyorum. Dört beş kafada rahat çekim yapabilmem için ne yapmam gerekiyor. Sabunu mu değiştirmeliyim?
– Kullandığınız çinko fosfat kaplamanın kalınlığı ilk bakılması gereken parametre. Düşük kaplama kalınlığı çekim arttıkça sizin için sıkıntı yaratacaktır. Tellerin üzerindeki kaplama kalınlığı 6-10 gr/m2 olmalıdır. Bu kaplama ağırlığından daha az kaplama yapıyorsanız kesinlikle çinko fosfatı değiştirmeniz gerekecektir. Çinko fosfat öncesinde aktivasyon kullanmıyorsunuz. Eğer aktivasyon kullanırsanız fosfat kristalleri daha ince ve homojen bir şekilde kaplanacaktır. Yani daha sıkı bir kaplama oluşacak. Bu da çekim esnasında kristalli bir yüzey yerine daha pürüzsüz bir yüzey oluşmasına neden olacaktır. Kireç banyosundaki etki paslanmaya karşı koruyuculuk. Kireç yerine nötralizasyon kullanırsanız hem paslanmaya karşı önlem alırsınız hem de tel üzerine tutunabilecek sabun miktarını arttırırsınız.
Trikatyon çinko fosfat kaplamada paslanma sorunu var. Kontrol edilmesi gereken noktalar nelerdir?
Fason olarak katoforez kaplama ve elektrostatik boya yapan tesisimiz var. Otomotiv sanayi başta olmak üzere çeşitli sektörlerden parçalar geliyor. Parça seçme şansımız olmadığı için bazı parçalar aşırı yağlı bazıları paslı gelebiliyor. Bu nedenle de çinko fosfat hattımızda asit kullanıyoruz. Hem paslı parçaları hem de tufal olan parçaları temizlemek için kullanıyoruz. Alkali yağ alma, asit, aktivasyon, trikatyon çinko fosfat, kromsuz pasivasyon sıralamasında prosesimiz mevcut. Zaman zaman çinko fosfattan çıkan parçalarımızda paslanma meydana geliyor. Sıcaklıklarımız ve konsantrasyonlarımızla ilgili prospektüslerde istenilen değerleri yakalıyoruz. Kontrol etmem gereken başka parametre var mı?
– Trikatyon çinko fosfat hassas parametreleri olan banyolardır. Bu nedenle toplam asit, serbest asit, sıcaklık, süre ve hızlandırıcı noktası kontrol edilmesi gereken değerlerdir. Parçaları yağ ve pasının aldığını kabul edersek iki banyoda problem olma ihtimali vardır. Birincisi; asit konsantrasyonunuz yüksektir. Çinko fosfat kapladığınız parçalarda taşınmaya müsaitse aktivasyon ve çinko fosfat banyolarınıza asit taşınıyordur. Fosfatlama banyonuzdaki toplam serbest asit oranı değişiyorsa bu paslanma nedenidir. Bununla birlikte taşınmayı engelleyemiyorsanız mutlaka çinko fosfat banyonuzun serbest asidini düşürmeniz gerekecektir. Dışarıdan katkı ile serbest asidi düşürebilirsiniz. İkincisi; çinko fosfat banyonuzda her şey normaldir sorun pasivasyon banyosu kaynaklıdır. Kromsuz pasivasyon kullandığınız için banyo pH sının düşme ihtimali vardır. Bu banyo içinde dışarıdan katkı ile pH ı yukarı çekmeniz gerekir. Pasivasyon banyosunun pH ı 5-6 olması, pas riskini ortadan kaldıracaktır.